معماری

اولین آثار معماری دوران کهن استان گیلان با قدمت بیش از دو هزار سال مربوط به دوران پارت ها در ارگ باستانی کلورز در رستم آباد بدست آمد.
دکترمحمدرضا خلعتبری سرپرست هیئت اولین فصل کاوش باستان شناسی تپه باستانی کلورز در رستم آباد شهرستان رودبار با اعلام این مطلب در گفتگوی اختصاصی با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)- منطقه خزر اظهار داشت: محوطه استقراری کلورز شامل دو بخش گورستانی و استقراری می باشد که بخش گورستانی آن طی سالهای 46 الی 48 توسط باستان شناسان کاوش شده و نتایج و آثار بدست آمده از آن در موزه تهران نگهداری می شود.
وی افزود: بدست آوردن آثار استقراری در منطقه یکی از مهمترین اهداف کاوش این فصل بوده است. کار لایه نگاری و نقشه برداری این تپه در سال 84 صورت گرفته و 4 ترانشه مهم در این منطقه در سال 85 زده شده است.
دکتر خلعتبری ادامه داد: آثار بدست آمده معماری از این تپه باستانی مربوط به دوران پارت ها ( نیمه دوم هزاره اول قبل از میلاد مسیح) بوده است.
وی تصریح کرد: با توجه به فعالیت های باستان شناسی انجام شده طی 50 سال گذشته در استان گیلان دو نظریه در خصوص معماری باستانی این منطقه وجود دارد که براساس نظریه اول اقوام ساکن در استان گیلان فاقد معماری بوده و نظریه دوم معتقد است که به دلیل اینکه گیلانی ها در گذشته اقتصادی مبتنی بر تولیدات دامی داشته اند و کوچ می کردند لذا از معماری پایدار برخوردار نبودند.
دکتر خلعتبری افزود: ولی همواره این بحث و سوال مطرح بوده است که با توجه به آثار و اشیا بدست آمده از گورستان های باستانی در این منطقه که نشانگر ذوق، زیبایی و هنر اقوام آن بوده است چگونه این افراد نسبت به معماری خود بی تفاوت بوده اند؟
سرپرست هیئت کاوش باستان شناسی تپه کلورز گفت: ولی با توجه به آثار بدست آمده در این تپه و لایه نگاری های صورت گرفته قدمت این تپه استقراری از دوره اشکانی تا نیمه دوم هزاره دوم قبل از میلاد ( آغاز عصر آهن I ) می باشد که نشانده این موضوع بوده است که گیلانیان از معماری ویژه خود برخودار بوده اند.
دکتر محمدرضا خلعتبری تاکید کرد: جدیدترین آثار بدست آمده در این تپه مربوط به 2200 سال پیش و دوران اشکانی و نیز قدیمی ترین آن مربوط به عصر آهن I می باشد.
وی گفت: این تپه یک واحد معماری مربوط به توده مردم نبوده بلکه به عنوان یک قلعه و ارگ حکومتی مورد استفاده قرار می گرفته است و چهار طرف آن به وسیله دیوارهایی از جنس خشت و سنگ استطار شده اند.
دکتر محمدرضا خلعتبری اظهار داشت: در این ارگ حکومتی مجموعه ای از عناصر معماری شامل راهروها، سالن پذیرایی، اتاق های نشیمن، تنور پخت نان، ظروف ذخیره آذوقه و غیره بدست آمده است.
وی با اشاره به مساحت بیش از 2 هکتاری این تپه باستانی تصریح کرد: با توجه به آثارسوختگی بدست آمده در کف اتاق های مجموعه این نظریه را مجسم می کند که این سایت در زمان خود به هر دلیلی دچار آتش سوزی سنگینی شده و محیط پیرامون آن بر سر آن فرو ریخته شده است.
سرپرست هیئت کاوش باستان شناسی تپه کلورز رستم آباد در ادامه به ایسنا گفت: با توجه به گور بدست آمده در این سایت می توان این موضوع را عنوان کرد که این گور همزمان با دوره پارت ها نبوده است، زیرا آثار «آیین تدفین» از آن بدست آمده است و نشان می دهد این گور احتمالا پس از دوران تخریب این مجموعه در آن ایجاد شده است.
دکتر خلعتبری در پاسخ به این سوال که چه ارتباطی مابین این منطقه و تمدن مارلیک و رودخانه سپیدرود وجود دارد، گفت: براساس مطالعات بدست آمده، رودخانه سپیدرود در گذشته استان گیلان را به دو بخش تقسیم می کرده است که در غرب حوزه تمدنی سپیدرود و در مناطقی همچون شهران، اسطلخ جان، سندس، رشی و مارلیک و در شرق آن امارت نشین هایی همچون جمشید آباد، جوبن و کلورز وجود داشته اند و اولین محوطه استقراری در حوزه تپه کلورز بدست آمده است.
وی در پایان ضمن مهم دانستن امر حفاظت از این سایت باستانی پیشنهاد نمود تا در اولین فرصت این منطقه به یک سایت موزه سرپوشیده تبدیل شود و خاطرنشان کرد: فصل دوم کار کاوش در این منطقه با توجه به توافقات به عمل آمده و اهمیت بالای موضوع با همکاری دانشگاه مونیخ آلمان انجام خواهد شد.
گفتنی است صبح امروز هیئتی متشکل از استاندار گیلان و جمعی از مدیران اجرایی استان از تپه باستانی کلورز واقع در رستم آباد بازدید کردند و از نزدیک با فعالیت های باستان شناسی صورت گرفته در این منطقه آشنا شدند.
در این بازدید مهندس روح الله قهرمانی استاندار گیلان یکی از برنامه های مهم استان را تاسیس موزه باستان شناسی در شهرستان رودبار عنوان کرد و اظهار داشت: جوانان، اندیشمندان و دانش پژوهان باید از این اطلاعات و تحقیقات علمی بدست آمده استفاده کنند و هر چه بیشتر با تاریخ کشور، استان و شهرستان خود آشنا شوند و لذا این آثار باید در معرض دید عموم قرار گیرد.
مهندس محمدحسین مهدی پور رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان در این ارتباط به خبرنگار ایسنا گفت: مجموعه مقالات تخصصی این تپه باستانی تا پایان سال جاری چاپ خواهد شد و پس از اجرای یک همایش تخصصی در اختیار علاقمندان قرار خواهد گرفت.
وی گفت: کار مطالعه و تحقیقات فصول آتی در این منطقه با همکاری هیئت مشترک ایرانی و مرکز مطالعات دیرین شناسی دانشگاه مونیخ آلمان به سرپرستی پروفسور روف انجام خواهد شد.
دکتر کریستین کنراد پیلر باستان شناس و استاد دانشگاه مونیخ آلمان در بازدید از تپه باستانی کلورز در گفتگو با ایسنا اظهار داشت‌: دو نکته مهم در خصوص این سایت وجود دارد که نکته اول آن است که جایی که مسکونی بوده است در حال حاضر در حال کاوش می باشد و این بسیار جالب است و نکته بعدی آن است که اگر در تمام این تپه باستانی کاوش های باستان شناسی انجام گیرد به طور یقین آثار و شواهد بیشتری بدست خواهد آمد.
وی افزود: با توجه به آثار سرامیک بدست آمده در این منطقه این تپه یک تپه متعلق به دوران پارت ( اشکانی ) می باشد که امید است در بافت های پایینی آن به آثار هخامنشی و دوران آهن I و II نیز برخورد کنیم که این مهم می تواند برای کاوش های تحقیقی بسیار حائز اهمیت باشد.
این باستان شناس آلمانی در پایان از نزدیکی هر چه بیشتر همکاری های تحقیقاتی با کشور ایران ابراز خرسندی نمود.